Krótka
historia Kościoła Ewangelickiego.
Kościół Ewangelicko - Augsburski (Ewangelicki, Luterański) bierze swój początek w czasach Reformacji XVI wieku. 31 października 1517 r. ks. dr Marcin Luter przybija do drzwi kościoła zamkowego w Wittenberdze 95 tez. Kierowane są do ludzi uczonych, profesorów i teologów. Wzywa w nich Luter do publicznej debaty na temat życia i nadużyć w Kościele Zachodnim przełomu wieków. Ks. Marcin Luter nie chce rozłamu Kościoła, nie chce utworzenia nowego Kościoła; chce jedynie jego reformy, ukrócenia nadużyć, niemoralnego życia duchowieństwa, odrzucenia wszystkiego, co niezgodne jest w nim z duchem Ewangelii Chrystusowej.

Hierarchowie kościelni z papieżem włącznie nie widzą potrzeby zmian w Kościele, nie chcą odnowy oblicza Kościoła. Dlatego właśnie Marcin Luter ze zwolennikami ruchu reformatorskiego postanawiają powrócić do pobożności i duchowości Kościoła pierwszych wieków chrześcijaństwa.

Bardzo szybko poglądy i pisma Marcina Lutra dotarły do Polski. Najpierw w Wielkopolsce, na Mazurach i na Śląsku stopniowo powstawać zaczynają ewangelickie parafie. Nabożeństwa odprawiane są w języku polskim, powstają zbiory kazań - postylle, katechizmy, śpiewniki. Najwięcej zwolenników Reformacja znalazła wśród chłopów i mieszczan. Pomimo niechęci czy wrogości ze strony króla, Reformacja znajdowała coraz więcej zwolenników.

Ciężkie doświadczenia luteranom na ziemiach polskich przyniosła kontrreformacja XVII i XVIII wieku. Jest to czas, kiedy ewangelicy pozbawiani byli kościołów, szkół. Konfiskowano Biblie, postylle i inną literaturę religijną. Księżom ewangelickim zakazywano odprawiania nabożeństw. Tak więc do okresu zaborów przetrwało niewiele zborów. Później na terenach pod władzą cara rosyjskiego i króla pruskiego powstają nowe parafie założone przez kolonistów niemieckich, którzy szukali lepszych warunków życia dla siebie i swoich rodzin. Ich potomkowie biorą aktywny udział w życiu społeczno-politycznym kraju.

Po II wojnie światowej Kościół Ewangelicko - Augsburski nabiera cech diaspory. Ewangelickie parafie rozproszone są po całym kraju. Wyjątek stanowi Śląsk Cieszyński, gdzie mieszka niemal połowa ewangelików w Polsce.


Parafia Ewangelicko-Augsburska w Łasku, lata 1809-1939

Wiek XVIII to czas wielkiej, jak na ówczesne możliwości, wędrówek ludów po całym świecie. Mieszkańcy zachodniej i środkowej Europy w poszukiwaniu lepszych warunków życia przemierzali setki a czasami tysiące kilometrów.
Z tą migracją związane jest także powstanie Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Łasku. Pomimo znaczącego wkładu w szesnastowieczną reformację Jana Łaskiego Młodszego, protestanci na terenach Łasku i okolic w większej liczbie pojawili się dopiero z końcem XVIII wieku. Byli to rolnicy oraz rzemieślnicy, którzy przywędrowali z Turyngii, Saksonii, Pomorza czy Wielkopolski i osiedlali się na słabo zaludnionych terenach okolic Łasku. Tak zamieszkane zostały wsie: Chorzeszów, Anielin, Rembów, Zalesie, Jesionna, Rokitnica, Teodory, Erywangród (Drzewociny), Mierzączka, Zabłoty, Bocianichy, Okup.
W 1809 roku w samym Łasku zamieszkiwało 19 rodzin ewangelickich, a razem z wymienionymi wyżej osadami było 3 tysiące dusz. W tym też roku powstała Parafia Ewangelicko-Augsburska w Łasku. Pierwszy wpis do ksiąg parafialnych datowany jest z 19 lipca 1809 roku i brzmi: "Johan Christian Grass, samodzielny aptekarz, otrzymał przez Bożą łaskę ze swojej kochanej żony syna imię Ludwig".
Pierwszym duszpasterzem powstałej parafii został pastor Johann Karl Ulrich (niektóre późniejsze źródła podają Ulbrich).
Łascy luteranie potrzebowali dla powstałej i stosunkowo licznej parafii kościoła. Zdecydowano, że zamiast budować kolejny kościół w Łasku, można wykorzystać jeden z istniejących a nieczynnych obiektów.
I tak 10 sierpnia 1811 roku podpisano akt, na mocy którego kościółek, czyli kaplica szpitalna pod tytułem Świętego Ducha w mieście Łasku, przeszedł w posiadanie łaskich ewangelików (po wcześniejszym wyprowadzeniu z niego ołtarza, obrazów i pozostałych sprzętów kościelnych ). Do sfinalizowania zakupu przyczynili się właściciele dóbr łaskich, najpierw Antoni Wyganowski a ostatecznie Piotr Czołchański.
12 marca 1816 zmarł pastor Ulrich i przez ponad 2 lata parafia poszukiwała duszpasterza. Dopiero 1 września 1818 roku stanowisko to objął pastor Friedrich Christoph Rudiger. Pozostał w Łasku do 1824 roku.
To jak trudna była wówczas sytuacja kościoła świadczy fakt, że przez następne 103 lata parafia w Łasku nie miała na stałe duszpasterza. Była obsługiwana przez pastorów z Pabianic i Zduńskiej Woli, mino iż te parafie powstały później.
Dopiero kiedy w 1927 roku pani Emilia Grass przekazała na rzecz parafii nieruchomość przy placu 11 listopada 35 w zamian za zapewnienie jej możliwości dożywotniego tam zamieszkiwania i renty w wysokości 140 ówczesnych złotych miesięcznie, stało się możliwym ponowne osiedlenie w Łasku ewangelickiego duchownego. 8 grudnia 1927 roku przybył z Radomia do Łasku młody pastor Alfred Freyde. 30 maja 1929 został wybrany proboszczem. Pozostał na tym stanowisku do roku 1939.
Pomimo trudności z obsadzeniem stanowiska proboszcza i stałej opieki duszpasterskiej, parafia rozwijała się i rozrastała. W sumie od początku swojego istnienia w należących do parafii 6 kantoratach filiach wybudowano 2 drewniane kościoły w Chorzeszowie i w Pelagii, domy modlitwy w Zabłotach, Drzewocinach i Rokitnicy, sale modlitwy w Okupie i Anielinie. Zakupiono w tym czasie 2 dzwony dla kościoła w Łasku, jeden dla Pelagii i jeden dla domu modlitwy w Zabłotach oraz  organy dla kościoła w Łasku. Parafia prowadziła też 3 szkoły (uczęszczało do nich 300 dzieci): w Rokitnicy, Chorzeszowie i Okupie. Każdy z kantoratów prowadził też jeden cmentarz( w sumie 6 ), a siódmy znajdował się w Łasku.
O zaangażowaniu i oddaniu członków parafii w jej życie może też świadczyć taki szczegół jak ozdobienie ołtarza w kościele i zakrystii, ambony, chrzcielnicy muszlami, koralami i morskim piaskiem. Dokonano tego z inicjatywy i na koszt pani Sophi Wehr z domu Duday. Prace trwały od kwietnia do sierpnia 1932 roku, kosztowały 5 tysięcy zł i obejmowały także instalację elektrycznego oświetlenia.
Okres międzywojenny był chyba jednym z lepszych w historii parafii. Kiedy w pełni zorganizowano funkcjonowanie, nauczanie, życie parafialne (funkcjonowały 4 towarzystwa śpiewacze-Drzewociny, Chorzeszów, Okup, Rokitnica; 3 zespoły puzonistów ? Okup, Rokitnica, Chorzeszów; 3 związki młodzieżowe i 2 stowarzyszenia kościelne) wybuchła II wojna światowa.


Opracował Paweł Gumpert na podstawie:
Eduard Kneifel, Die evangelisch-augsburgischen Gemeinden der Kalischer Dizoese, Plauen 1937
Eduard Kneifel, Die evangelisch-augsburgischen Gemeinden in Polen 1555-1939